1) Boşlukta Yönler :
Vertical : Dik dikey
Sagital : Önden arkaya doğru
Hernizontalis : Yere paralel ileriye doğru
Transvesus(transversalis) : Enine uzanan enlemesine
Medius, median,medialis : İçte yanda bulunan
Lateris : Dış yanda bulunan
İnternus : İç
Externus : Dış
Anterior : Önde bulunan
Posterior : Arkada bulunan
Venteralis : Karna doğru
Dorsalis : Sırta doğru
Dexter : Sağ
Sinister : Sol
Longitunalis : Boylamasına uzanan
İntermedikus : Arada bulunan
Superior : Üstte bulunan
İnferior : Altta bulunan
Superfisyal : Yüzeysel
Profundus : İç doku
Frontalis : Ön, alına ait
Perpheralis : Çevresel
2) Taraflarla ilgili yönler:
Proksimalis : Gövdeye yakın
Distalis : Gövdeden uzak
Ulnalis : Ulna kemiğine doğru
Radialis : Radius kemiğine doğru
Tibialis : Tibia kemiğine doğru
Fibualis : Fibula kemiğine doğru
Palmalis : Avuç içine doğru
Plantalis : Ayak tabanına doğru
Carnialis : Kafatasına doğru
Cautalis : Kuyruk sokumuna doğru
3) Hareket yönleri:
Flexion : Kapama, bükme
Extenion : Açma, germe
Abduction : Orta hattan uzaklaştırma
Adduction : // // yakınlaştırma
Rotasyon : Dönme
Circundiction : Dairesel dönme
Supinasyon : Ön kolda içten dışa dönme
Pronotion : // // dıştan içe //
Elevotion : Yükseltme
Depresyon : Bastırma
Protraction : Omuzların içe dönmesi
Retration : // dışa //
İnvertion : Ayak bileğinde içe dönme
Evertion : // // dışa //
Eksen (aks) :
Bir hareket anında hareket etmeyen noktaları birleştiren düz çizgiye denir.
Kinesyolojide hareket izafi bir değere göre açıklanır. Anatominin yaklaşımında ise vücudumuzda olduğu kabul edilen eksenler vardır.
Bu eksenlere Ana (Cardinal ) eksen denmesi için eksenlerin vücut ağırlık merkezide kesişmeleri gerekir. Vücut ağırlık merkezinden geçmeyen eksenlere Seconder eksen denir.
1) Vertical eksen
Vücudun en uzun ekseni olup anatomik duruşta dikey doğrultudadır.
2) Transvers eksen
Anatomik duruşta soldan sağa ve ya sağdan sola doğru uzanan Vertical eksenle dik kesişen eksendir.
3) Sagital eksen
Anatomik duruşta önden arkaya doğru uzanan diğer2 eksenle dik kesişen eksendir.
Vücut Ağırlık Merkezi
İnsan vücudunun her yönde dönebileceği veya zıt yönlerdeki ağrılıkları eşit olduğu noktaya denir.
Erkeklerde ayaktan başa doğru %57. nokta
Bayanlarda // // // %54-55. nokta ağırlık merkezidir.
Eksenlerde Görülen Hareketler :
1) 1) Transvers eksen (X) ===è Flexion, Extenion
2) 2) Vertical eksen (Y) ====è Rotasyon
3) 3) Sagital eksen (Z) ====è Abduction, Adduction
Düzlem (Planium)
Kesişen 2 doğruyu oluşturan her noktanın dokunması gereken üzerinde girinti çıkıntı bulunmayan düz ve yassı alana denir.
Planium Median (Orta Düzlem)
İnsan vücudunun ortasından geçen, vücudu sağ ve sol olarak iki parçaya ayıran düzlemdir.
Planium Sagital
İnsan vücudunu, önden arkaya geçerek sağ ve sol olarak ikiye ayıran düzlemdir.
Planium Frontal
Anatomik duruşta yanlardan geçen vücudu ön ve arka olarak ikiye ayıran düzleme denir.
Planiun Transale
Yere paralel olarak uzanan, vücudu üst ve alt olarak iki parçaya ayıran düzlemdir.
KEMİKLER
Omuz kemerini oluşturan kemikler
Skapula ( Scapula)
Klavikula ( Clavicula)
Sternum
Üst ekstirimiteyi oluşturan kemikler
Humerus
Radius
Ulna
Karpaller
Metakarpaller
Falanks
Omurgayı oluşturan kemikler
Servikal bölge > 7
Torakal bölge > 12
Lumbal bölge > 5
Sakral bölge > 5
Koksiks > 4–5
Toraksı oluşturan kemikler
12 çift Kosta
Sternum
Pevlik kemerini oluşturan kemikler
Sakrum
Koksiks(cocyx)
Koksa(coxa) > 3 bölümden oluşur
oİlium
oİschium
oPubis
Alt ekstrimiteyi oluşturan kemikler
Femur
Tibia
Fibula
Patella
Calcaneus
Tarsaller
Meta Tarsaller
Falanks
EKLEMLER
- SUTURA; Yalnız kafatasında görülen eklemlerdir. Kemiklerin ekleme katılan kenarları arasında ince fibröz bir ligament yer alır. Yenidoğan bebeklerde henüz kafatasını oluşturan kemikler tam temas halinde olmadığından, kemikler arasında fibröz bağlarla örtülmüş yumuşak alanlar kolaylıkla hissedilebilir. Halk arasında bıngıldak ya da yumuşak nokta olarak bilinen bu yapılara biz anatomide FONTİCULUS adı veriyoruz. Sutura tipi eklemler, eklemi oluşturan kemikler arasındaki diş şekillerine göre farklı adlar alırlar.
- Eğer, kemik kenarları testere dişi şeklinde sivri ise, bu sutura tipine SUTURA SERRATA adı verilir. Sutura saggitalis'i buna örnek olarak verebiliriz.
- Eğer, kemik kenarlarındaki uzantılar diş şeklinde ise buna SUTURA DENTİCULATA adı verilir. Örneğin, sutura lambdoidea'nın büyük bir bölümü böyledir.
- Eğer, kemik kenarları parietal kemik ve temporal kemiğin pars squamosa'sında olduğu gibi birbirlerinin üzerlerine oturuyorlarsa buna SUTURA SQUAMOSA adı verilir. Sutura squamosa'nın kenarları testere dişi şeklinde olduğunda SUTURA LİBBOSA adı verilmektedir.
- Palatin kemikler arasında ya da palatin kemikler ile maxilla arasında olduğu gibi kemiklerin yan yana gelmiş eklem yüzleri birbirini tamamlar şekilde kabaca birleştikleri sutura tipine ise SUTURA PLANA adı verilmektedir.
- Son olarak SCHINDYLESİS, çıkıntılı bir kemiğin diğer kemik üzerinde bulunan yarığa gimesi ile oluşan özel bir sutura tipidir ki buna ala vomeris'deki yarığa giren rostrum sphenoidale buna örnek olarak verilebilinir.
- ARTICULATIONES CARTİLAGİNEAE (Kartilaginöz eklemler eski sınıflandırmaya göre amphiarthrosis) Eklem yüzleri kıkırdakla örtülü olup sınırlı hareketler yapabilen bu eklemler, içerdikleri kıkırdak tipine göre ikiye ayrılırlar.
- SYNCHONDROSİS Kemiklerin HYALİN kıkırdakla birleştiği bu eklem tipi yaygın olarak PRİMER KARTİLAGİNÖZ EKLEM olarak da adlandırılır. Bu eklemlerin büyük bir kısmı gelişme döneminde görülen, erişkin dönemde ise kemikleşen eklemlerdir. Bu eklemlere örnek olarak uzun kemiklerin epifiz ve diafiz bülümleri arasında yer alan ve kemiğin büyümesine olanak tanıyan, katilaginöz epifiz plağını örnek olarak verebiliriz. Kemik büyümesi tamamlandığında, epifiz plağı kemikleşir. Vücutta sınırlı sayıda kalıcı olan synchondrosis'de bulunur ve 1. kaburgayı sternum'a bağlayan CARTİLAGO COSTALİS buna örnek olarak verilebilinir.
- SYMPHYSİS SEKONDER KARTİLAGİNÖZ eklem olarak da bilinen bu eklem tipinde kemikler fibröz doku ve-veya fibröz kıkırdak aracılığıyla birbirine kuvvetli bir şekilde bağlanmışlardır. Bu eklem tipi için en tipik örnek discus intervertebralis'ler aracılığıyla birbirine bağlanmış olan columna vertebralis'tir. Ossis pubis arasında bulunan symphysis pubis, art manibriostrenalis ve yeni doğan bebeklerde mandibulanın sağ ve sol yarımlarının birleştiği symphysis menti bu grup eklemlere verilebilecek diğer örneklerdir.
- ARTICULATIONES SYNOVIALES (Synovial eklemler, eski sınıflandırmaya göre diarthrosis) Synovial eklemler vücuttaki eklemlerin büyük bir bölümünü oluşturan ve fonksiyonel olarak en önemli olan tam hareketli eklemlerdir. Omuz ekleminde olduğu gibi, sadece basitçe karşı karşıya gelen iki kemikten oluşan synovial eklemlere ART. SİMPLEX adı verilir. Dirsek ekleminde olduğu gibi, ikiden fazla kemiğin oluşturduğu ya da meniscus, discus gibi yapıların eklemin yapısına katıldığı synovial eklemlere ise ART. COMPOSITA (COMPLEXA) adı verilmektedir. Şimdi isterseniz once eklemlerin sınıflandırılması tablosunda synovial eklemler başlığı altında topladığımız eklem tiplerini anlamaya çalışalım daha sonrada synovial eklemlerin tam hareketli olmasını sağlayan ve diğer eklemlerden ayıran özellikleri hakkında bilgi verelim.
- Gingylimus Dışbükey eklem yüzü makara, içbükey eklem yüzü ise makarayı içine alacak şekilde olup eklem yüzleri birbirine uygunluk gösterir. Bu grup eklemler yalnızca vertical eksen etrafında flexion-extansion hareketleri yapabildiklerinden menteşe şeklinde eklemler olarak da bilinirler. Hareketin görüldüğü yerlerde bu eklemlerin eklem kapsülü ince ve gevşektir, ancak eklem güçlü yan (kollateral) bağlarla güçlendirilmiştir. Bu tip ekleme, art. humeroulnaris ve art. interphalangea örnek olarak verilebilinir.
- Art. sellaris Her iki eklem yüzü birbirini saran iki eğer şeklinde olduğundan bu isim verilmiştir. Transvers ve sagittal olmak üzere iki ekseni vardır. Transvers eksen etrafında flexion-extansiyon, saggital eksen etrafında ise abduction-adduction yaptırırlar. Bu iki ekseni birlikte kullanarak sınırlı bir sirkumdiksion da yapabilirler. Art. carpometacarpea pollicis ve art. calcaneocuboidea bu eklem tipi için en tipik örneklerdir.
- Art. trochoidea Dış bükey eklem yüzü silindir, iç bükey eklem yüzü ise osteofibroz bir halka şeklindedir. Dışbükey yüzü tamamen içine alabilecek bir içbükey yüz bulunmadığından dış bükey yüzün bir kısmı bir bağ aracığıyla sarılır. Bu eklemler tek eksenli olup, yalnızca vertical eksen etrafında rotasyon hareketleri yapabilirler. Bu eklem tipine örnek olarak art. radioulnaris proximalis ve distalis, art. atlantoaxialis mediana örnek gösterilebilir. Art. atlantoaxialis mediana'da dens axis, atlasın arcus anteriorunun arkasındaki yer alan fovea dentis ile lig. transversum atlantis'in oluşturduğu halka içerinde rotasyon hareketleri yapar.
- Art. ellipsoidea (condylaris) Dışbükey eklem yüzü ortadan ikiye bölünmüş bir yumurta, içbükey eklem yüzü ise, bunu içine kısmen alacak oval çukur şeklindedir. Transvers ve saggital olmak üzere iki ekseni vardır. Daha uzun olan transvers eksen etrafında yapılan flexion-extansion hareketlerinin açısı, daha kısa saggirtal eksen etrafında yapılan abduction-adduction hareketlerinden geniştir. Sınırlı circumduction'da yapılabilinir. Art. radiocarpea ve art.metacarpophalangeales bu eklem tipine örnek olarak gösterilebilir.
- Art. bicondylaris Dış bükey eklem yüzü iki kondil, içbükey eklem yüzü ise sığ çukur şeklinde olan eklemlerdir. Art. genus bu eklem tipinin tipik örneğidir. Hareket bakımından menteşe şeklinde ekleme (ginglymus) benzer ancak flexion-extansiyon dışında, bazı pozisyonlarda çok azda olsa rotasyon ve yan tarafa kayma hareketleri yapabilir. Bir diğer örnek; art. talocruralis'dir.
- Art. spheroidea (cotylica) Dışbükey eklem yüzü bir küre, içbükey eklem yüzü ise bu küreyi kısmen içine alan yuvarlak bir çukur şeklindedir. Saggital, transvers ve vertical olmak üzere üç ana eksende sırasıyla, abduction-adduction, flexion-extension ve rotasyon jhareketleri yapabilirler. Ayrıca eksenlerin tümünü kullanarak circumduction hareketi de yaparlar. Genellikle bu tip eklemlerde, proximaldeki kemik hareketsiz, distaldeki hareketlidir. Ancak distaldeki kemik tespit edilirse, proximaldeki kemik daha hareketli olabilir. Art. humeri ve art. coxae bu tür eklemin en güzel örnekleridir.
- Art. plana Eklem yüzlerinden biri düz, çok hafif içbükey ya da çok hafif dışbükeydir. Diğer eklem de buna uyacak şekildedir. Eklem yüzleri düz olduğundan belirli bir eklem söylemek mümkün değildir ve eklem yüzlerinin bulunduğu düzlemlerde sınırlı kayma hareketleri yapabilir. Art acromioclavicularis, artt. Intermetatarsea, artt. intercarpea, art. atlantoaxialis lateralis ve art. zygapophysialis (omurların proc. articularisleri arasındaki eklemler) bu eklem tipine örnek olarak gösterilebilir.
- Membrana fibrosa (Stratum Fibrosum, Fibröz tabaka) Capsula articularis'in dış tabakası olup fibröz bağ dokusundan yapılmıştır. Ekleme katılan kemikleri birbirine bağlayarak dış ortama kapalı bir eklem boşluğu oluşturur, eklemi dış etkilerden korur ve gerekmeyen hareketleri de sınırlar. Membrana fibrosa yapışma yerlerinde kemiği örten periost ile devam eder. Kuvvetin fazla geldiği bölümlerde buna karşı koyabilecek şekilde kalınlaşmış kısımlarına lig. capsulare adı verilir. Bazı kas kirişleri diz ekleminin arkasında olduğu gibi membrana fibrosanın yapısına katılarak sonlanır ve bu şekilde eklem kapsülü daha da kuvvetlenmiş olur. Klinikte eklem kapsülü tanımlaması kullanıldığında fibröz tabaka ifade edilmektedir.
- Membrana synovialis (stratum synoviale, synovial membran) Eklem kıkırdağı dışında, eklem boşluğu içindeki tüm yapıları ve membrana fibrosda'nın iç yüzünü örten vasküler konnektif bağ dokusudur. Diz ve Omuz eklemi gibi eklemlerde, eklem boşluğu ile irtibatlı olan bursa'ların iç yüzlerini de döşer. Sadece eklem kıkırdağını, discusları ve meniscusları örtmez. Synovial membran eklem yüzeylerini kayganlaştıran synovia'yı salgılar ve gereğinde resorbe eder. Synavial membranın çok yüksek rejenerasyon yeteneği vardır
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder